ANARKIPELAGO: panimulang burador sa nagsasariling kilusang/ eksena ng autonomiya sa arkipelago

Prekolonyal na Kapuluan

Ang kapuluan sa Timog Silangang Asyang tinatawag ngayon bilang Pilipinas ay bahagi ng mga austronesyanong maglalakbay sa dagat at tulay na yelo. Produkto ng mga materyal na basehan ang pangkat ng tao kaakibat ng kanilang kapaligiran, kagaya ng paliwanag ni Fischer sa pagsisimula ng sining at kalinangan, sa paghahangad ng tao na makapitas ng bunga sa puno, kinailangan niyang gumawa ng paraan. Higit pa sa metapora ang paliwanag ng marxista sa pangangailangan sa art at kultura. Bagamat may mga hakahaka, kagaya ng mga daluyong ng migrasyon at unang eskwelahan ng antropolohiyang ipinundar ng mga Amerikano sa Unibersidad ng Pilipinas. Ang paliwanag ni Beyer, ang naunang mga katutubo sa mga isla ay mga negrito inilarawan bilang mga maiitim, kulot ang buhok at mababa. Ang kasunod na dumayo sa kapuluan ay mga Indones, mga kayumanggi, unat ang buhok at may katangkaran. Ang mga sumunod ay mga Malay na gumagamit ng mga bakal at gumagawa ng mga bangka. Pinasubalian ito ng mga kontemporaryong antropolohista at archeolohista, tulad nina Solheim II at Bellwood. imbis sa  pagtataya ng naunang palagay sa mga daluyong ng migrasyon, pusibleng mas maaga pa sa panahon ng mga migranteng mandaragat, sa proto at pre-austronesyanong kulturang nakaugnay sa mga kagamitan, karagatan at lenggwahe. Mayroon ding mga palagay, partikular sa librong kinumisyon noong dekada 70 ng administrasyong Marcos, mayroong gintong panahon ang bansa. Ang panahon ang mga pulo matatagpuan sa Pilipinas ay bahagi ng mas malaking imperyo ng mga Srivijaya at Majpahit kasama ang kasalukuyang Indonesia, India at Tsina. Kung kaya, kaugnay ng ganitong pananaw, kung hindi dumating at nanakop ang mga kolonisador na Europeo ay umabot sa rurok ang sibiliasyong Maharlika at maliit na bahagi lamang ang Pilipinas.

Pananakop x Kolonisasyon

Pero ayon sa mga batis ng kasaysayan, bagamat kolonyal at ayon sa mga arkibo ng mga mananakop sa siglo 15 hanggang ika-19 na siglo, ang kalinangan ay depende sa mga kumbensyong itinakda malayo sa pinag-ugatan at pinagsangahan ng mga ninuno. Kaya napakalaking bagay, bagamat aral sa ibang bansa at kultura sina Manuel at Jocano, nakapag-ambag sila tungkol sa pre-kolonyal na tradisyon sa kapuluan. Gamit ang mga oral na tradisyon, may ibang interpretasyon ang anarkistang mananalaysay si Bas Umali tungkol sa mga ninunong tradisyon. Naka-ugat sa etika ng pagbabahagihan, magkadugsong na ugnayan sa kapaligiran, horizontal na panlipunang organisasyon at anti-kolonyal na praktika at imahinasyon. Kaugnay nito, ang paglalahad ng translokal na kuneksyon ng Cuba, Pilipinas at Espanya sa Under Three Flags ni Anderson. Sa sangandaan ng pre-kolonyal at pananakop, ang tradisyon ng pagtalima ay nakapagdulot ng tiyak na kapahamakan sa mga katutubo at maging sa kalakhang populasyon. Nabura o minaliit ang mga tradisyon at lokal na kaalaman, kung kaya nagkaroon ng dalawang modelo ng pilipinolohiya sa mga gawa ni Rizal at pagtatangka ni Isabelo. Pusibleng magkaroon ng rebolusyon nang walang blueprint, hindi sasapit ang kahandaan sa pagpapahinog ng rebolusyon. May mga materyal na basehan ang pag-aaklas ngunit hindi lamang iisang kayas ang direktang pagkilos. Para kay rizal, mahalaga ang bayan, bansa at nasyon. Sa kabilang banda, ayon kay Isabelo, matatagpuan rin sa mga pagkabansa at pagiging makabayan ang mga binhi ng pandadahas at pananakop, pagkakaroon ng bagong authoridad sa pormasyon ng estado. Ang konsepto ng diktadurya ng proletaryo ay hindi lamang retorika, ang pagkawala ng estado sa pamamagitan ng insureksyon at proletaryong rebolusyon ay mabigat na pangako. Ang rebolusyong 1896 ay hudyat ng pagsisimula ng proyekto ng pagkabansa at pagkakaroon ng nasyon. Ngunit may mga sanga ito, kagaya ng kasunod na kilusang propaganda, hindi pa tapos ang rebolusyon at kinakailangang ipagpatuloy ito. Nagpatuloy ito sa panahon ng okupasyong Hapon at pag-aasimilisa ng mga Amerikano. Hindi naman tumigil ang rebolusyon at dumulo ito sa pagkakaroon ng parallel na estado, ang above at underground. Parehong estado at authoridad ang tinutukoy ni Liwanag sa PSR na kalaban at papalitan ng partido pagka nanalo ang pambansang demokrasya sa bansa.

Anarkipelago x Potensyal ng Hinaharap

Para sa mga anarkista, walang monopolyo sa rebolusyon ang pambansang prente sampu ng armadong kumikilos at mga nakikibaka sa parliamentaryong paraan. Parehong sakit ito, mapabundok man at mapapatag ang labanan, authoridad ng estado at partido ay kinakailangang idesentralisa at ipamahagi sa mga tao upang makapagdesisyon sila anumang hinaharap ang kaya nilang panindigan at pangarapin. Dahil iba-ibang ang antas ng kaunlaran sa arkipelago, kagaya ng siyam na araw sa DIliman Commune kung saan naging tampok ang tunggalian ng mga pambansang demokrasya at ang kilusang walang mga lider.  Kasabay nito ang mga kilusang estudyante sa buong daigdig, kagaya ng sa Amerika at Europa, partikular ang mga pag-aalsa ng mga estudyante sa Paris. Sa ika-21 siglo, kaugnay ng pagpapatalsik sa mga diktador sa Gitnang Silangang mas kilala bilang Arab Spring at sunod-sunod na pag-ookupa ng mga pampublikong parkeng umabot din sa Pilipinas, nagkaroon ng Occupy Luneta, Occupy Mendiola at Occupy Philippines kaugnay ng Occupy wallstreet at malawakang krisis ng kapital. Marahil, hindi na usapin ng mga rehiyonal na varayti ng wikang Filipino kagaya ng mga nangyayari sa Gresya at Espanya, iba-ibang potensyalidad ito sa magkakaibang konteksto. Ngunit ang mahalagang punto, bagamat may binubuong pambansa, kung mayroon mang anti kolonyal na imahinasyon, malamang mayroon ding anarkistang praktikang lampas sa hangganan ng mga bansa at barangay o anumang pook.